YEME – İÇME SEKTÖRÜNDE MARKA TESCİLİ NEDEN ÖNEMLİDİR?

Markalar bir teşebbüsün mal ve/veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal ve/veya hizmetlerinden ayırt etmeye yararlar. Markanın ayırt edicilik fonksiyonu başlıca olmak üzere kaliteyi garanti fonksiyonu, iletişim fonksiyonu ve reklam fonksiyonu gibi çeşitli fonksiyonları bulunmaktadır. Bu fonksiyonlarıyla marka ait olduğu işletmeye, o işletmeden bağımsız bir gayri maddi hak olarak değer katar.

Günümüzde insanlar sürekli bir biçimde alım satım akitleri kurmaktadır. Bu alım satım sözleşmeleri basit bir market alışverişinde karşımıza çıkabileceği gibi, düşünme süreci daha dikkatli ve özenli olması gereken, parasal değer olarak daha büyük meblağlar harcadığımız ve hayatımız boyunca sürekli bir biçimde yapmadığımız otomobil alımı veya kimi zaman haklarımızın konusunu oluşturduğu bir hukuki hizmet satın alımı şeklinde karşımıza çıkabilmektedir. Ancak bazı sektörler bakımından marka ile tüketici daha sık biçimde muhatap olmaktadır.

Yiyecek ve içecek tedariki sağlayan firmalar, restoran hizmetleri sağlayan işletmeler, fast food restoranları, alkollü alkolsüz içecek bulunduran mekanlar gibi teşebbüsler yaptıkları işin niteliği gereği tüketici ile daha fazla muhatap olmak durumundadırlar. Gerçekten de tüketici, günlük hayat akışında kimi zaman canımız çektiği için, kimi zaman bir kutlama için yiyecek ve içecek sağlayan işletmelerde vakit geçirmektedir. Bu alım satım ilişkisi mal alım satımının yanında bir hizmeti de içinde barındırır. Tüketici ile bu kadar yoğun muhatap olan bir işletmenin, müşterileri nezdinde bıraktığı izlenimin, tüketicinin bir dahaki yiyecek içecek içeren mal veya hizmet alımında vereceği kararı etkilemektedir. Tüketicinin hatırında kalan marka ise bir değer arz etmektedir.

Artık bir hizmet alım satımında günlük hayatımızda kullandığımız teknolojik aygıtlardan ne ölçüde yararlandığımız da düşünüldüğünde, dijitalleşme günden güne artış göstermektedir. Arama motorlarında, sosyal medya sitelerine veya e-ticaret sitelerinde markaların tanıtılması, reklam bakımından en temel çare haline gelmiştir. Bu bağlamda sosyal medya platformlarında örneğin; İnstagram’da bir sayfa açarak verilen restoran hizmetlerinin tanıtılması çok yaygın hale gelmiştir. Tescilli bir restoran markası söz konusu olduğunda yapılan bu reklam yatırımları boşa gitmeyecek, marka tanınırlığını arttırdıkça değerini de gün geçtikçe arttıracaktır.

Tescilli bir marka sayesinde gerek dijital ortamda gerekse fiziki ortamda marka ve konsept bütünlüğü çerçevesinde taklit kullanımların önüne geçilebilecektir. Gerçekten de uzun yatırımlar sonucu ayırt edici hale gelmiş bir restoran ismi, tescil edilmediği takdirde Türk Ticaret Kanunu kapsamında daha zayıf bir koruma ile korunacak ve ispat bakımından çeşitli zorluklar ortaya çıkacaktır. Ancak tescilli bir marka ile bu tür mekan konsept uygulamaları ile verilen hizmet de o markanın bir parçası haline gelir ve tüketicinin hatırında kalır. Bu uygulamalar da markanın değerini arttırır. Markanın sahibine bahşettiği mutlak hak neticesinde restorana ait bir markanın yetkisiz kullanımı, kopyalanması gibi haksız durumlar ortaya çıktığında işbu kullanımlar ivedi şekilde durdurulup önlenebilecek, maddi-manevi tazminat ile itibar tazminatı gibi talepler öne sürülebilecektir. Ayrıca tescilli bir markanın yetkisiz kullanılması Sınai Mülkiyet Kanunu’nda düzenlenen özel bir suç türü olup, haksız rekabet fiilinin ağırlaştırılmış bir halidir. Buradan hareketle restoran ismini tescilleyen bir marka sahibi markasının yanına koyacağı tescil ® işareti ile korsan kullanımlara karşı markasını tescil ettiğini ilan edecek, korsan kullanıcıları bu bakımdan caydıracaktır.

Yeme içme sektöründe tescilli bir markanın sağlayacağı bir diğer avantaj ise franchising, marka lisansı gibi hukuki işlemlerde ortaya çıkmaktadır. Gerçekten de yeni bir konsept belirleyen ve bunun ilk uygulayıcısı olan restorana ait bir marka yatırımcılardan ilgi görecek ve marka kullanım hakkını kısmen veya tamamen devreden sözleşmeler ile sahibine büyük meblağlar kazandırabilecektir. Yine bu sözleşmeler bakımından markanın yetkisiz kullanımı suç oluşturacak ve ihlal halinde kolaylıkla engellenebilecektir.

Kimi zaman işletmeler ekonomik olarak sıkıntıya da düşebilmektedirler. Bu tür durumlarda da tescilli bir marka, gayri maddi bir malvarlığı olduğundan; haciz, rehin, teminat gibi hukuki işlemlere konu olabilir ve marka sahibine rahat bir nefes aldırabilirler.